Τρία είναι τα πιθανά σενάρια για την ευρωπαϊκή πορεία της χώρας μας, την επαύριο των εκλογών, σύμφωνα τουλάχιστον με τα δεδομένα και τους συσχετισμούς που διαμορφώνονται αυτήν την ώρα στις Βρυξέλλες.
Το ευνοϊκό -υπό τις δυσμενείς πάντοτε συνθήκες- σενάριο είναι να προκύψει από την αναμέτρηση της 17ης Ιουνίου μία κυβέρνηση με διάθεση να εφαρμόσει τα συμπεφωνημένα του Προγράμματος Προσαρμογής. Τότε, σε σύντομο χρονικό διάστημα και οπωσδήποτε όταν η Ελλάδα φτάσει σε πρωτογενές πλεόνασμα, θα συζητηθούν η δυνατότητα παροχής παράτασης κατά ένα χρόνο για τη μείωση του συνολικού ελλείμματος, καθώς και η διοχέτευση αναπτυξιακών κονδυλίων, επιπλέον των όσων προβλέπονται από την εν εξελίξει Προγραμματική Περίοδο (ΕΣΠΑ) ή ακόμη και η αναπροσαρμογή των όρων δανεισμού της χώρας μας. Πρόκειται για «δώρο» καθόλου ευκαταφρόνητο, αφού κάθε σημαντική αναπροσαρμογή του Μνημονίου απαιτεί έγκριση 16 εθνικών κοινοβουλίων. Πάντως, ανάλογη «επιβράβευση» ετοιμάζεται ήδη για την Ιρλανδία, σύμφωνα με ανώτερο αξιωματούχο της Κομισιόν.
Παράλληλο «νόμισμα»
Το δεύτερο σενάριο είναι ένα κατά το δυνατόν «βελούδινο» διαζύγιο με την Ευρωζώνη. Σύμφωνα με αυτό, η επόμενη κυβέρνηση δηλώνει ότι δεν προτίθεται ή δεν δύναται να εφαρμόσει το Μνημόνιο, ή η Ελλάδα «κόβεται» στην επόμενη αξιολόγηση της τρόικας. Τότε, οι δόσεις του Προγράμματος χρηματοδότησης απλώς σταματούν και η χώρα μας θα πρέπει να καλύψει τις ανάγκες της εκ των ενόντων. Η λιτότητα εντείνεται, αφού ακόμη και αν σταματήσει η αποπληρωμή των τοκοχρεολυσίων, η Ελλάδα έχει ακόμη πρωτογενές έλλειμμα, το οποίο δεν θα βρίσκει από πουθενά δανεικά για να καλύψει. Ωστόσο, η ΕΚΤ συνεχίζει να στηρίζει τις ελληνικές τράπεζες και η Ελλάδα τυπικά δεν βγαίνει εκτός ευρωσυστήματος. Λόγω της έλλειψης ρευστότητας όμως, αρχίζει και κυκλοφορεί σταδιακά ένα παράλληλο χαρτονόμισμα «έναντι οφειλών» σε ευρώ (IOU - από τον αγγλικό όρο «I owe you», δηλαδή «σου οφείλω»). Οι καταθέσεις παραμένουν σε ευρώ, χάρη στη στήριξη της ΕΚΤ, αλλά καθώς χρησιμοποιούνται, τα νέα χρήματα που κατατίθενται είναι σε IOU. Σταδιακά, όσα ευρώ παραμένουν στην ελληνική οικονομία εξαντλούνται και τα IOU, που αποκτούν -αρχικά ανεπίσημη- ισοτιμία έναντι του ευρώ, γίνονται το κυρίαρχο «νόμισμα» που κυκλοφορεί.
Στο σενάριο αυτό, της σταδιακής απεμπλοκής από το ευρώ που διαρκεί χρόνια, η υπόλοιπη Ευρωζώνη προχωρά με επείγοντα βήματα σε περαιτέρω πολιτική και οικονομική ενοποίηση, ενώ αποφεύγεται η «επιδρομή» σε ισπανικές και πορτογαλικές τράπεζες, αφού οι πολίτες βλέπουν ότι ακόμη και στην ακραία ελληνική περίπτωση της εξόδου, οι καταθέσεις δεν αλλάζουν νόμισμα. Επιπλέον, η Ευρωζώνη συνολικά και από κοινού εγγυάται τη σταθερότητα του τραπεζικού συστήματος.
Ατάκτως και με πανικό
Το χειρότερο σενάριο θα εκπληρωθεί αν η νέα ελληνική κυβέρνηση όχι μόνο καταγγείλει τη δανειακή σύμβαση και ανατρέψει τα μέτρα που έχουν ήδη ληφθεί, αλλά έλθει και σε πλήρη σύγκρουση με τους Ευρωπαίους, ή αν επικρατήσει η «σκληρή» γραμμή στις Βρυξέλλες που αντιτίθεται στην οποιαδήποτε συνέχιση της στήριξης, ή αν συμβεί κάποιο τραπεζικό «ατύχημα» πριν από τις εκλογές που δεν θα αντιμετωπιστεί εγκαίρως. Σε αυτήν την περίπτωση, αντί για την ανώμαλη προσγείωση του δεύτερου σεναρίου, η Ελλάδα θα βρεθεί αντιμέτωπη με συντριβή.
Η ΕΚΤ «τραβάει την πρίζα» από τη μηχανική υποστήριξη που παρέχει στις ελληνικές τράπεζες και η μετάβαση σε νέο νόμισμα γίνεται ατάκτως και σε πανικό. Η διαδικασία έκδοσης νέου νομίσματος διαρκεί μήνες, κατά τη διάρκεια των οποίων επικρατεί πραγματική ασφυξία στην οικονομία. Σημειώνονται επιδρομές σε τράπεζες, ενώ το νέο νόμισμα, χωρίς κανένα κύρος και ανταλλακτική αξία στο εξωτερικό, δεν γίνεται δεκτό για την εισαγωγή τροφίμων, καυσίμων και φαρμάκων.
Η αποχώρηση από την Ε.Ε. είναι η μικρότερη από τις συμφορές που περιμένουν τη χώρα, σε αυτήν την περίπτωση. Σημειώνεται, τέλος, ότι ακόμη και αν η Ελλάδα σταματήσει την αποπληρωμή των δανείων, οι απαιτήσεις έναντι της χώρας μας παραμένουν, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για ελληνικά περιουσιακά στοιχεία στο εξωτερικό, αλλά και για τη νομική και διπλωματική θέση της χώρας μας.
«Σκληρό» μήνυμα και από Λαγκάρντ
Χαρακτηρίσθηκε και ως «αρνητικό ξέσπασμα». Συνιστά ωστόσο ένα καλό δείγμα τού πώς διαμορφώνεται το κλίμα εις βάρος της χώρας μας στο εξωτερικό. Ο λόγος αφορά στη συνέντευξή που έδωσε στον Guardian, η επικεφαλής του ΔΝΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, με την οποία καλεί τους Ελληνες να πληρώσουν τους φόρους τους. Ο σκληρός πρωτοσέλιδος τίτλος της εφημερίδας: «Ηρθε η ώρα της πληρωμής - Οχι συμπάθεια για τους Ελληνες» αντανακλά τις δηλώσεις της κ. Λαγκάρντ, καθώς, όταν ερωτάται αν σκέπτεται τις μητέρες και τους βαριά αρρώστους που δεν έχουν πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη, απαντά ότι έχει μεγαλύτερη συμπάθεια για τα παιδιά του Νίγηρα, στην υποσαχάρια Αφρική, «διότι έχουν μεγαλύτερη ανάγκη βοήθειας από τους ανθρώπους στην Αθήνα».
Οσο για τα παιδιά της Ελλάδας που πλήττονται από τις περικοπές, αν οι γονείς τους θέλουν να τα βοηθήσουν, «θα πρέπει να πληρώσουν τους φόρους τους». Οπως τονίζει, «σκέφτομαι εξίσου όλους εκείνους που φοροδιαφεύγουν όλη την ώρα. Ολους εκείνους στην Ελλάδα που προσπαθούν να αποφύγουν τους φόρους». Σύμφωνα με την κ. Λαγκάρντ, οι Ελληνες «πρέπει να βοηθήσουν τους εαυτούς τους συλλογικά, πληρώνοντας τους φόρους τους», ενώ από την πλευρά της η εφημερίδα καταλήγει ότι το ΔΝΤ δεν φαίνεται να έχει καμία διάθεση να χαλαρώσει τους όρους της βοήθειας προς την Αθήνα. Η εξέλιξη αυτή έρχεται την ώρα που οι «σκληροί», σε Βερολίνο και Ε.Ε., έχουν πλέον καταλήξει στην άποψη ότι η Ελλάδα πρέπει να εγκαταλείψει την Ευρωζώνη το συντομότερο.
